Jakiś czas temu zostałem poproszony przez kolegę, abym post Mity i fakty języka Czeskiego napisał tak, aby znaczenie słów zrozumieli i Czesi. Biorąc pod uwagę, że wiele osób mieszkających po czeskiej stronie Olzy włada polskim językiem, więc w poście został zachowany oryginalny język mojego bloga, aczkolwiek równocześnie powstała czeska wersja. Dotąd był tylko jeden post, który w pewnym sensie dedykowałem pewnej osobie ale ze względu na to, że dzisiejsza treść w dużym stopniu dotyczy Czechów więc mam nadzieję, że rozszerzyłem grono czytelników, tym bardziej, że wiem, że chociaż niektórzy po polsku za bardzo czytać nie potrafią to mimo wszystko tu zaglądają z pomocą translatora od googla, który jak wiemy potrafi narobić pełno błędów.
Być może ten post nie przyniesie nic nowego ponieważ edukacja w kwestii języków na pewno poszła do przodu i mam nadzieję, że miałem w tym swój udział. Wszystkie słowa wymienione w poście Mity i fakty... są tłumaczone z czeskiego na polski. Tu będzie odwrotnie: polskie słowa brzmiące podobnie do czeskich są tłumaczone na czeski, czyli jeśli powiesz np: budowa, Czech pomyśli, że mówisz ogólnie o jakimś budynku, ale co tak na prawdę miałeś na myśli? Być może, że podobne brzmienie zauważam tylko ja z racji władania obydwoma językami😀 ale faktem jest, że niektóre słowa rzeczywiście brzmią podobnie tylko w czeskiej gwarze śląskiej wśród ludzi mówiących po naszymu albo w terenach przygranicznych i być może podobnie jak ja znających obydwa języki.
Oto polskie słowa w przeważającej części po czesku oznaczają zupełnie coś innego:
bałwan - sněhulák
bajeczny - pohádkový, skvělý, neobyčejný
bezcenny - neocenitelný
biografia - rzadko po czesku również można się spotkać ze słowem biografie, częściej to životopis, który również oznacza życiorys(CV),
body - tak samo jak w czeskim również rodzaj żeńskiego odzienia ale słowo zapożyczone z angielskiego to tělo
broda - w sensie zarostu rzadko używana bywa bradka ale najczęściej to tylko część twarzy brada
brat - bratr
brawa - potlesk
brzydki - škaredý
budowa - stavba
burza - bouřka
bystry - może być zarówno jako szybki prąd rzeki ale również to człowiek vnímavý, inteligentní, rychle se orientující
cenić - hodnotit, cenić kogoś - vážit si někoho
chyba - asi, czeska chyba to błąd
chytry - to lakomý, chamtivý
cip - w sensie przywoływania kury😁 (cip cip) to pi pi
cudna - půvabná
czerstwy - w zależności od zastosowania czyli w przypadku chleba to suchý, starý, czerstwy człowiek może być zdravý, v dobré kondici
członek - to člen, jako męski organ to úd, pyj, a w przypadku członka rodziny to příslušník
czyhać - niby to samo co čichat ale w j.czeskim to číhat. Znów jedna literka potrafi narobić zamieszania😁. Ponadto poza dużym znaczeniem ortograficznym wymawia się inaczej. Na początku mojego pobytu w Czechach w ogóle nie wiedziałem o co im chodzi, kiedy mnie upominali, w ogóle nie słyszałem różnicy i zanim się nauczyłem poprawnie wypowiadać niektóre słowa, to większość tych, które były z ch mówiłem z h. Tak na prawdę do dziś muszę bardzo uważać i nadal zdarza mi się źle powiedzieć🙂. Dla uściślenia čichat to wąchać.
czyli - również čili(nie papryczka) ale częściej zda, zdali albo w zależności od sensu zdania, np. czyli jest to - to je bez użycia čili, zda.
ćpać - dosłownie to brát drogy czyli brać narkotyki
dalszy - podobne czeskiego dalszi, ale od słowa daleki, odległy, oddalony oznacza daleký, vzdálený
dzielnica - čtvrť
dzielnik - dělitel
dziwadło - np. o człowieku ekscentryku mówi się výstřední, w sensie kogoś, czegoś odbiegającego on normy np. wybryk natury to hříčka přírody
dziwak - podivín ale również jak powyżej výstřední člověk
dzik - divočák
dziwić się - to nie /dziwać się/ (dívat se) ale divit se w sensie czegoś nieoczekiwanego, zaskakującego to nečekané, překvapivé
dziwka - to nie dívka ale děvka więc uważajcie nie tak jak ja kiedyś😁!
W skrócie:
Dawno temu, kiedy dopiero uczyłem się czeskiego to bodajże przed drugą randką całe 2 tygodnie wkuwałem czeski! Być może już wtedy poszukiwałem słownika. Pamiętam, że ciężko go było zdobyć. Pierwsze co zdobyłem do rozmówki czesko-polskie.
Chciałem wtedy zaszpanować przed swoją obecną żoną i nie wiem jak długo wałkowałem zdanie:
- Jsi krásná dívka.
Jeśli nie czytaliście to nie wiecie co z tego wyszło. Link do tego posta gdzie o tym pisałem jest ciut wyżej😉.
doba - to po prostu 24h czyli czeski den albo ogólnie čas(czas) ale hotelová noc to też doba.
doić - to dojit ale dojít to już nie to samo bo kreseczka nad í potrafi nieźle zamieszać. W tym przypadku pisze się z tzw. miękkim i.
droga - cesta
druh - w sensie towarzysza to společník. W harcerstwie nie wiem.
drużyna -to tým (od słowa team), w przypadku drużyny np. piłkarskiej również družstvo, mužstvo
dworzec - nádraží
front - to tak samo wojskowe określenie fronta, přední linie
futro - tak samo dotyczy okien i drzwi ale jeśli chodzi o ubranie to kožich
gonić - honit tylko w sensie doganiania (biegu) nie tak jak w potocznym języku czeskim😉
jagoda - to borůvka, ale borówka czerwona (brusznica) to brusinka (brusnice). Często mi się zdarza, że Czesi dosłownie kłócą się ze mną, że nie mam racji. Najczęstsze błędy są spowodowane błędnym tłumaczeniem google translatora albo ogólnie na podstawie informacji znalezionych w internecie. Z pomocą w wyjaśnieniu zawsze mi pomoże łacińska nazwa.
Najczęstszym powodem do sporów jest żurawina (pisałem już kiedyś o tym). Owszem należy do rodziny borówek ale dzięki łacińskiej nazwie po czesku to klikva. Wśród tych leśnych owoców pojawia się jeszcze poziomka, a to jest czeska lesní jahoda. Ponadto jahoda to truskawka😀.
knur - podobne do knír ale to kanec
merdać - bardzo podobne do słowa mrdat , którego nie da się przetłumaczyć ale ponieważ oznacza kręcić ogonem to w j.czeskim to po prostu vrtět ocasem. Właśnie sobie uświadomiłem, że dla człowieka ze skłonnością do skojarzeń😁połączenie słów mrdat ocasem stworzy na prawdę silny seksualny podtekst😊, a to dlatego, że w Czechach ocas często jest określeniem męskiego członka.
nabytek - získáná, pořízená věc czyli dosłownie nabyta rzecz.
napad - to přepadení ale też w rzadkim sensie zdrowotnym to záchvat.
nieopatrznie - bez uvážení (dosłownie: bez rozwagi). spěšně (pochopnie)
nieskuteczny - to neúčinný, na opak nieuczynny to neochotný
obchody - chociaż wygląda jak liczba mnoga czeskiego sklepu to od słowa świętowanie to po czesku oslava, która może też oznaczać uroczystość.
obchód - obchůzka, pochůzka.
opacznie - obráceně czyli również na opak (ciekawostka: po czesku pisze się razem naopak)
odporny - odolný
pachnie, pachnący - voní, voňavý
płyn - tekutina, kapalina
pochować - pochovat, pohřbít. Chociaż w j.czeskim również słowo jest związane z pogrzebem to jest również określeniem dla trzymania dziecka na rękach. Polsko - Czeską sytuację podczas niedorozumienia językowego już opisałem (link na początku) ale wyobraźcie sobie teraz odwrotną sytuację:
Spotykają się Polka i Czeszka tym razem pierwsza mówi:
(PL)- Pochowałam męża
Czeszka wiedząc, że jej znajoma była na pogrzebie męża jest w szoku, ponieważ wyobraża sobie, że Polka wzięła na ręce swego nieżyjącego męża.
Wiem, że przykład drastyczny ale serio dochodzi do takich niedorozumień.
poczytać - od słowa czytać číst dosłownie można tłumaczyć na číst si ale również od słowa poczytywać (kogoś za coś) to znaczy považovát (někoho za něco).
pokuta - pokání
rozpustna - to dosłownie zpustlá lub nemravná ale to bardziej oznacza niemoralna
rzecz - věc
sklep - obchod
skuteczny - účinný, efektivní, přinášející výsledky (przynoszący efekty)
spadki od słowa spadek to nie to samo co zpátky (słyszane: spatki) - to najczęściej dědictví ale również pokles
sztorm - trochę podobne do czeskiego strom ale to ogólnie bouřka
szukać - w zasadzie nie musiałbym tłumaczyć tego słowa, bo i tak wszyscy wiedzą ponieważ to najczęstszy powód do śmiechu😁. Po czesku to hledat.
topić - to dosłownie topit ale w języku czeskim rzadziej używane w sensie tonięcia tonutí, częściej w sensie palenia w piecu, ogrzewania.
ubikacja - toaleta, záchod
ucztowanie - to hodování od słowa uczta czyli hody, hostina
uprzejmie - to laskavě, zdvořilé
wiadro - rzadko vědro (czyt: wiedro) częściej to kýbl
wiec - brzmi podobnie do czeskiego věc, która oznacza rzecz
wołać - volat ale tylko w sensie zawołania kogoś na pewną odległość, po czesku to również w sensie telefonovat - telefonować
wąsy - to nie vousy tylko knír, wąsik knírek
wytrawne (wino) - to suché
wytrawny (o człowieku: doświadczony, biegły w czymś) - ostřílený, zkušený, v něčem zběhlý
wzruszony - rzadziej vzrušený (ma to podwójne znaczenie) częściej dojatý
zachód - to západ
zastawka (serca) - to chlopeň
zbawić (kogoś) - spasit (někoho)
żałoba - smutek
żałować - litovat
żebrak być może podobne do žebřík albo žebra ale znaczy to samo žebrák aczkolwiek często stosowane jako określenie kogoś nikczemnego, łotra, oszusta (ogólnie mówiąc złego, negatywnego)
Żeby nie powielać czesko-polskiego słownika nie tłumaczyłem polskich słów, te znajdziecie klikając na podlinkowany tekst na początku.
Po raz kolejny mam nadzieję, że uda mi się wprowadzić kilka osób w co najmniej zakłopotanie lub wsteczny rumieniec, po przypomnieniu sobie, nieświadomie wypowiedzianego, słowa🤣.
No i chyba nie muszę przypominać (ale to zrobię), że Č, Š nie czyta się jako Ć, Ś ale jako CZ, SZ, a Ř to najczęściej odpowiednik RZ😉. Jeśli ale spotkacie w czeskim słowie RZ to czyta się oddzielnie R-Z.(nie eR-Zet)
Uwaga!
Zwróćcie uwagę, że mój język zarówno polski jak i czeski nie musi być doskonały, więc liczę na to, że wszelkie znalezione błędy i nieścisłości będą mi wybaczone. Tym samym jeśli znajdziecie coś co według was znaczy coś innego niż twierdzę, proszę o zwrócenie mi uwagi w komentarzu.
Również nie bierzcie mnie za słowo gdzie piszę, że rzadziej lub częściej używane słowo ponieważ może się to oczywiście różnić od regionu i zwyczajów.
Podobnie jak pierwszy słownik czesko-polski, będzie to edytowany post, bo jak mi się przypomni jakieś tego typu słówko (lub wam) to dopiszę.
Podobał się post? Skomentuj, daj lajka albo powiedz o nim swoim znajomym. Będzie mi bardzo miło jeśli zechcecie zwrócić innym uwagę, że po czesku bardzo często to nie to samo co po polsku🙂.
Więcej o słownikach znajdziesz klikając poniżej na odpowiedni tag(etykietę).
kategoria bloga: Toni napisał
0 Komentarze
Twój komentarz jest dla mnie bardzo ważny. Dziękuję.