Nie jestem pewien czy opowiadając wam o moich początkach w Czechach i nauce języka wspomniałem o tym, że w bardzo dużej mierze w zrozumieniu pomógł mi mój śląski rodowód. Mówi się tu "po naszymu" i brzmi to bardzo podobnie do mojego rodzonego języka, który nadal bardzo kocham.
Niedawno w pewnej śląskiej grupie na fb pojawiło się pytanie: Czy są w śląskiej gwarze słowa podobne do czeskiego? Odpowiedź: Owszem i to dość dużo!
Jest tam ponad 400 komentarzy i wśród nich widzę, że jest wiele osób, które coś na temat czeskiego wiedzą. Są też tacy, którzy, zapewne w swej nieświadomości😉, nadal szerzą bzdury. A wy? Widzicie podobieństwa śląskiej gwary do czeskiego języka? Polsko-Czeskie znacie, bo już dawno temu napisałem o tym w swoim poście: Mity i fakty języka Czeskiego.
Jak już zauważyłem, nadal jest sporo osób, które szerzą mity i nonsensy więc po raz kolejny postanowiłem wziąć to w swoje ręce ponieważ stwierdzając, że edukacji językowej nigdy za wiele stworzyłem kolejny słowniczek, tym razem śląskich słów, które są podobne do czeskiego albo nawet mają to samo znaczenie co potwierdza moje twierdzenie, że język śląski nie pochodzi tylko od niemieckiego.
Uwaga! Nie jest to słownik polsko-śląski, więc śląskich wyrazów nie będę tłumaczył, z tym już musicie sobie poradzić sami😝. Zacznę od chyba mi najbardziej znanych śląskich słów. Czy są czeskie czy śląskie poznacie wg skrótów w nawiasie (śl) lub (cz). Słowa w kolorze pomarańczowym to śląskie-polskie, w czesko-śląskiej wymowie mogą brzmieć trochę inaczej, tym bardziej, że i akcent tych śląskich gwar się różni.
Niektóre słowa brzmią podobnie ale znaczą coś zupełnie innego
bryle = brýle(cz)
cug, ancug(śl)- specjalnie połączyłem tu te dwa słowa ponieważ przypomniała mi się wielokrotnie wykorzystywana sytuacja:
Pyto sie Ślonzok gorola:
- Wiysz co to jes deka?
- Nie wiem
- Koc. A wiysz co to jes gibsdeka?
- Gruby koc?
🤣 Dokładnie taki sam dialog dotyczył ancugu😀
asić - na pierwszy rzut oka mogło by być podobne do asi(cz) ale wymowa i się różni więc to tylko podobne słowo
baba - na śląsku zupełnie to samo określenie
bolawy - bolavý(cz)
bor, borek - bor(śl) to wiertło (vrták) czyli nie rodzaj lasu ale bor(cz) już owszem
brusić - brousit(cz)
cycek - być może pochodzić od słowa cecek(cz) i to ta sama część ciała
cera - dcera(cz) pisze się inaczej ale w czeskim tego d prawie nie słychaćchlastać - chlastat(cz), po śląsku tak samo
cygareta - cigareta(cz)
ćma - tma(cz) ale uwaga ćma jako owad to můra.
ćwierć - od słowa čtvrt np wiecie, która to godzina čtvrt na osm (ćwierć na osiym). Przy okazji czeskie osm to nie pierwiastek chemiczny, czyta się osum i jest to cyfra 8.
deka - deka(śl)
dupa, dupać - podobne do słowa dupat(cz) ale znaczą zupełnie coś innego.
dycki - vždycky(cz): słychać często jako wżdycki, dlatego, że Y w wielu przypadkach wymawia się po czesku miękko jak I.
dźwi, dźwiyrze - dveře(cz)
fajrant - fajront(śl): znaczenie to samo ale różni się jedną literą.fara, farorz - fara, farář(cz)
furt - furt(śl) po czesku być może też
galoty - kalhoty(cz), po śląsku też galoty
ganc - ganc(śl)
godać - to nie to samo co hádat(cz) czyli zgadywać ale pewna grupa mniejszości w terenach przygranicznych twierdzi, że gada po polsku. Od razu spotyka ich krytyka z mojej strony😉ponieważ w Polsce się mówi nie gada!
godej - pochodzi od słowa hádat, hádej ale to nie to samo, bo w czeskim śląskim oznacza zgaduj
gorko, gorkie - horko, horké(cz)hadra - hadr(cz): zupełnie to samo znaczenie
haziel - hajzl(cz): rzadko oznacza ubikację za to częściej jest niezbyt miłym określeniem w jakimś sensie złego człowieka, najczęściej takiego, który zrobił komuś coś złego. Również używane jako rodzaj przekleństwa "do hajzlu".
ja to ja po śląsku i po czesku ale tak samo jak po polsku oznacza co innego
kamrat - kamarád(cz) = kolega. Koleżanka to kamarádka
kapsa - kapsa(cz)
kibel, kibelek - kýbl, kbelík(cz): to to samo czeskie słowo co vědro czyli wiadro ale nie mylić ze słowem vedro, bo to oznacza upał, duszno.
klojzdać - klouzat(cz)
kokot, kokotek - to nie to samo co słowackie słowo kokot - jest to określenie kogoś głupiego albo przez swoje czyny nielubianego. Chociaż to słowackie słowo ale również używane w Czechach.
koło - kolo(cz): to normalnie po czesku rower ale również koło od auta czy wozu
koło - kolo(cz): to normalnie po czesku rower ale również koło od auta czy wozu
krepel - podobne czeskiego słowa kripl, które ma zupełnie inne znaczenie, niezbyt stosownie określa osobę w jakiś sposób niepełnosprawną. Podobnym może być jeszcze křepel czyli przepiór.
kumpel - kumpel: nie zupełnie tak samo używane jak w śląskim, spotkałem się z tym tylko wśród kierowców autobusu i jest to określenie kolegi, zmiennika
kurzyć - kouřit(cz). Uwaga! Zarówno w czeskim znaczeniu jak i w śląskim-czeskim wykurzyć to określenie takie samo jak zrobić loda. Poza tym tak samo dotyczy np papierosów.mazać - mazat(cz): to nie to samo, bo oznacza smarować aczkolwiek sens podobny
mazak - mazák(cz): określenie dla żołnierza albo człowieka w jakimś fachu z doświadczeniem. Najczęściej używane stary mazak.
modry - modrý(cz): to ten sam kolor oczywiście nie licząc modry kapusty😁
podziwej sie - podivej se(cz): po śląsku tak samopozór - pozor(cz): mniej więcej to samo ostrzeżenie
przekludzić - překlidit(cz)
przoć - přát(cz) (słyszane przat) - to nie to samo, bo oznacza życzyć
ryma - rýma(cz): to po prostu katar.
ryszawy - po czesku ryšavý to ten sam kolor włosów określany czasami słowem rezavý.
rzić - řiť(cz): to nie zupełnie to samo, bo oznacza sam otwór (řitní otvor) ale na czeskim śląsku często używane w tym samym znaczeniu co w polskim
sam - sem(cz): w tym samym znaczeniu co: pudź sam = pojď semsiedni - sedni, posaď se(cz): sedni to bardziej polecenie dla psa ale również używane jako propozycja dla gościa.
skisz ciebie - bardzo podobne do skrz (słyszane: skyr-z) oraz skuli wos - do kvůli. Oba słowa zdecydowanie czeskie.
szaty - šaty(cz)
szpetne - špatně, špatné(cz): to nie zupełnie to samo, bo oznacza źle, złe w sensie nieprawidłowo, niepoprawnie
sztrom - štrom(śl): ganc to same😁ale nie mylić ze słowem strom(cz): drzewoszychta - šichta(śl)
taśka - taška(cz)(czyt: taszka)wadzi, wadzić - śląskie słowa to nie to samo znaczenie co śląsko czeskie, które oznaczają przeszkadza, przeszkadzać, a są to czeskie słowa vadí, vadít.
wele - vedle(cz)
westa - vesta(cz)
wieczerza - večeře(cz)
żdżadło, zrzadło - może brzmieć podobnie do žrádlo(cz) ale najczęściej chodzi o jedzenie dla zwierząt
żreć - žrát(cz)
Podobnie jak wspomniany na początku stary post i ten będzie edytowany jak tylko sobie coś przypomnę albo wy mi podpowiecie w swoich komentarzach.
No i nie zapomnijcie, że Č, Š nie czyta się jako ć, ś ale jako cz, sz, a Ř to najczęściej odpowiednik rz😉. Ślonzokom dziynkuja za inspiracja do tego posta. Toż pyrsk ludkowie😃.
treść aktualizowana 12.4.2022
kategoria bloga: Toni napisał
0 Komentarze
Twój komentarz jest dla mnie bardzo ważny. Dziękuję.